Zweepslag van de kuit, coup de fouet
Uit zeer recent onderzoek is gebleken dat starten met behandeling 2 dagen na het trauma beter is dan wachten en later beginnen.
Vroeg starten zorgt voor sneller pijnvrij bewegen en 3 weken eerder starten met de sportactiviteit zonder een verhoogde kans op hernieuwd letsel.
Dagelijkse progressieve belasting zorgt voor beter herstel en aansterken van de spierfunctie en verminderd de kans op verkorting van spier en pees.
(Early versus Delayed Rehabilitation after Acute Muscle Injury; Monika L. Bayer, S. Peter Magnusson, Michael Kjaer; NEJM 2017)
Een spierscheuring dient zich nooit vooraf aan met signalen, het ontstaat dan ook spontaan.
"Effectieve behandelingen & 'leuke' oefeningen. Zelfs vóór mijn sport (korfbal..) sportgerichte oefeningen! Na 3 jaar te hebben rondgelopen met klachten, kan ik nu weer pijnvrij sporten."
Overzicht
De zweepslag wordt veroorzaakt door een (gedeeltelijke) ruptuur van de m. gastrocnemius, en wordt ook wel tennis leg of coup de fouet genoemd. Het wordt gekenmerkt door een plotselinge, hevige pijn in de kuit met onvermogen om door te lopen, en treedt meestal op tijdens sport of bij verstappen, maar ook wel bij stilstaan. De patient geeft aan een gevoel alsof het leek dat er iemand met een scherp steentje tegen de kuit aangooide.
Symptomen
Over de directe oorzaak van de zweepslag van de kuit is weinig bekend. Meestal ontstaat het bij de afzet als tegelijk de voet naar dorsaal flecteert en de knie strekt. In bijna alle gevallen is het de mediale kop van de m. gastrocnemius. Deze spier loopt zowel over de enkel als over de knie. Bij rek naar twee kanten zou er een spierscheuring kunnen optreden. Het treedt niet vaker op bij het begin van de activiteit dan wanneer men al langere tijd aan het lopen of sporten is. De zweepslag komt niet alleen bij sportbeoefening voor, ook bij rustig wandelen of stilstaan kan een ruptuur ontstaan. Bij differentiaal diagnose moet men denken aan een diepe veneuze trombose en een achillespeesruptuur.
Onderzoek
In veel gevallen is de anamnese zeer typisch. De patient verteld over het gevoel alsof er een scherp steentje tegen de kuit aankwam. Soms wordt er ook wel een knapje gehoord. Men voelt onmiddellijk een scherpe pijn en men kan geen stap meer zetten. Bij onderzoek is de kuit licht gezwollen en er kan een onderbreking (delle) zijn ontstaan boven de overgang van de achillespees naar de mediale spierbuik van de m. gastrocnemius. Bij palpatie is dit zeer pijnlijk. De voet achterover drukken is pijnlijk en op de tenen komen staan is vrijwel onmogelijk.
Soms is er een heamatoom (verkleuring) zichtbaar.
Om een totale achillespeesruptuur uit te sluiten dient men de proef van Thompson uit te voeren. Deze is positief als tijdens het knijpen in de spieren er geen beweging in de enkel plaatsvindt.
Behandeling
Een spierscheuring hersteld veelal binnen 2- 6 weken, afhankelijk van de grootte. Met name in het begin is koelen (4-5x) per dag zinvol. Met name de pijn neemt door koelen af. Na een paar dagen kan men weer rustig gaan belasten en met lichte rekoefeningen starten. GSR raad aan om in beweging te komen zodra het kan. Verder wordt belasten met krukken aangeraden. Rekkingen zorgen ervoor dat er weer eerder met normale dagelijkse activiteiten kan worden gestart. Veel patienten ervaren een hakverhoging als prettig.
GSR maakt verder gebruik van Medical tape om een normaal looppatroon te ondersteunen. Verder starten we met het verbeteren van de spierkracht en stabiliteit. En maken we gebruik van de speedfoot ladder om de lokale spierbelastbaarheid te verhogen.
Tips / preventie
De zweepslag heeft vaak een typisch begin. Tijdens sporten is er plots het gevoel alsof er een tik tegen de kuit wordt gegeven, gevolgd door scherpe pijn. Het wordt veroorzaakt door een ruptuur van de mediale kop van de m. gastrocnemius.
Koelen in de acute fase geeft pijnverlichting. Het oprekken van de kuitspier kan mogelijk bijdragen tot een sneller herstel.
Er zijn geen aanwijzingen dat met stretchoefeningen voorafgaand aan het sporten of met opwarmingsoefeningen een zweepslag van de kuit kan worden voorkomen. Misschien is stretching vooraf wel de boosdoener van deze aandoening?